Dozór elektroniczny – co warto o nim wiedzieć?

Dozór elektroniczny – co warto o nim wiedzieć?

Skazanie za popełnienie przestępstwa na karę pozbawienia wolności nie we wszystkich przypadkach jest równoznaczne z umieszczeniem w zakładzie karnym. W naszym kraju funkcjonuje możliwość odbywania kary w warunkach wolnościowych w ramach dozoru elektronicznego. Czym jest dozór elektroniczny? Co warto o nim wiedzieć?

Czym jest dozór elektroniczny?

Osoba skazana, która odbywa karę w ramach dozoru elektronicznego, zobowiązana jest do noszenia na nodze lub ręce specjalnego nadajnika radiowego. Urządzenie to połączone jest ze sprzętem zasilającym znajdującym się w miejscu zamieszkania skazanego.

Osoba z nadajnikiem musi przebywać w miejscu zamieszkania w godzinach określonych przez sąd. Może je opuszczać jedynie o porze wskazanej w postanowieniu sądu, np. w celu wykonywania pracy zawodowej. Każde naruszenie zasad dozoru elektronicznego zgłaszane jest do kuratora sądowego oraz sędziego.

Niewątpliwą zaletą systemu dozoru elektronicznego jest możliwość prowadzenia względnie normalnego życia osobistego pomimo pewnych ograniczeń wynikających z konieczności noszenia nadajnika na ręce lub nodze. Przypomina on wyglądem zegarek na pasku.

Należy podkreślić, że karę pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego wykonuje się jako dozór stacjonarny (kontrolowanie przebywania przez skazanego w określonych dniach tygodnia i godzinach we wskazanym przez sąd miejscu).

Środki karne i zabezpieczające w systemie dozoru elektronicznego wykonuje się jako dozór zbliżeniowy (kontrolowanie bieżącego miejsca pobytu skazanego, niezależnie od tego, gdzie skazany przebywa) lub mobilny (kontrolowanie zachowywania przez skazanego określonej minimalnej odległości od osoby wskazanej przez sąd).

Kto i w jakich sytuacjach może się ubiegać o dozór elektroniczny?

Wniosek o udzielenie osobie skazanej zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego mogą złożyć:

• skazany lub jego obrońca,
• prokurator,
• kurator sądowy,
• dyrektor zakładu karnego, w którym przebywa osoba skazana.

Dozór elektroniczny może zostać przyznany skazanym na karę pozbawienia wolności, w tym osobom, wobec którym orzeczono karę zastępczą za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe. Ponadto konieczne jest posiadanie miejsca stałego pobytu oraz zgody osób pełnoletnich, które wspólnie zamieszkują ze skazanym.

Osoba, która nie rozpoczęła jeszcze wykonywania kary pozbawienia wolności w zakładzie karnym, może otrzymać zezwolenie na odbycie kary w formie dozoru elektronicznego. Warunki nakazują jednak, aby względy bezpieczeństwa i stopień demoralizacji oraz inne szczególne okoliczności nie przemawiały za koniecznością osadzenia skazanego w zakładzie karnym.

Sąd może udzielić zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego pomimo braku zgody, jeżeli wykonanie kary w systemie dozoru elektronicznego w sposób oczywisty nie wiąże się z nadmiernymi trudnościami dla osoby, która tej zgody nie wyraziła i narusza jej prywatność jedynie w nieznacznym stopniu.

Maksymalny okres kary, która może być odbywana poprzez dozór elektroniczny, wynosi 1 rok i 6 miesięcy pozbawienia wolności. Warunek ten dotyczy także sumy dwóch lub więcej niepodlegających łączeniu kar pozbawienia wolności, które skazany powinien odbyć po sobie.

Wniosek o zezwolenie na odbywanie kary w ramach dozoru elektronicznego rozpoznaje sąd penitencjarny, w którego okręgu skazany przebywa czyli mówiąc najprościej właściwym do rozpoznania wniosku jest sąd okręgowy.

Zgodnie ze zmianami w kodeksie karnym wykonawczym, od 1 stycznia 2023 r. kompetencję do rozpoznawania spraw o zezwolenie na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego uzyska także komisja penitencjarna działająca w zakładzie karnym, w którym skazany przebywa. Jeżeli podmiot odmówi udzielenia zezwolenia na odbycie kary w formie dozoru elektronicznego, możliwe jest wniesienie zażalenia do sądu odwoławczego.

Kto nie może odbywać kary w systemie dozoru elektronicznego?

Kary w systemie dozoru elektronicznego nie mogą odbywać osoby:

• będące wielokrotnymi recydywistami,
• skazane na karę aresztu wojskowego,
• wobec których orzeczono karę aresztu,
• wobec których orzeczono zastępczą karę aresztu za wykroczenie,
• wobec których orzeczono zastępczą karę pozbawienia wolności za wykroczenie skarbowe,
• wobec których orzeczono karę porządkową,
• wobec których orzeczono środek przymusu, który skutkuje pozbawieniem wolności.

Jakie obowiązki ma skazany objęty dozorem elektronicznym?

Skazany, który uzyska możliwość odbywania kary w formie dozoru elektronicznego, musi stosować się do postanowienia sądu penitencjarnego. Określone zostają w nim m.in. przedziały godzinowe w ciągu doby i w poszczególnych dniach tygodnia. Wówczas osoba skazana może oddalić się z miejsca stałego pobytu na czas, który nie przekracza 12 godzin dziennie. Może tego dokonać w uzasadnionych przypadkach, a w szczególności:

• wykonywanie pracy zawodowej,
• wykonywanie praktyk religijnych,
• korzystanie z opieki medycznej lub uczestnictwo w terapii,
• sprawowanie opieki nad małoletnim, osobą chorą lub niedołężną,
• kształcenie oraz wykonywanie twórczości własnej,
• korzystanie z urządzeń, zajęć sportowych lub kulturalno-oświatowych,
• wykonywanie niezbędnych zakupów,
• spotkania z obrońcą,
• spotkania z rodziną lub innymi bliskimi osobami.

Jakie obowiązki ciążą na osobie skazanej, która odbywa karę w formie dozoru elektronicznego?

• konieczność stałego noszenia nadajnika oraz troska o powierzone mu środki techniczne,
• udostępnianie powierzonych skazanemu środków technicznych w przypadku kontroli, naprawy lub wymiany na każde żądanie podmiotu dozorującego,
• konieczność stawiania się na wezwanie sędziego lub kuratora sądowego,
• obowiązek przebywania we wskazanym przez sąd miejscu w wyznaczonym czasie,
• obowiązek odbierania połączeń przychodzących do rejestratora stacjonarnego,
• umożliwienie kuratorowi wejście do nieruchomości, w której zainstalowano rejestrator.

Skazany, który umyślnie zniszczy lub uszkodzi nadajnik, rejestrator stacjonarny lub przenośny, musi liczyć się z koniecznością poniesienia opłaty wyrównawczej. Musi liczyć się z koniecznością poniesienia opłaty wyrównawczej na rzecz podmiotu dozorującego

Dozór elektroniczny to w wielu przypadkach alternatywa dla konieczności odbywania kary w zakładzie karnym. Jego forma umożliwia wykonywanie codziennych obowiązków zawodowych i rodzinnych. Osoba skazana, stosując się do postanowień sądu, może normalnie funkcjonować w społeczeństwie.

Jeśli potrzebujesz pomocy lub porady prawnej, skontaktuj się z nami.