Alimenty są obowiązkowym świadczeniem na rzecz członków rodziny, w tym przede wszystkim na dziecko. Komu należy się świadczenie alimentacyjne? Jak je uzyskać? Czy dziecko pełnoletnie może otrzymać alimenty?
Co to są alimenty?
Alimenty to regularne, obligatoryjne świadczenie najczęściej na rzecz członków rodziny. Ich zadaniem jest dostarczenie środków utrzymania oraz wychowania osobom, które nie są w stanie uzyskać ich własnymi siłami. Obowiązek alimentacyjny wynika z pokrewieństwa, powinowactwa lub małżeństwa.
Pojęcie alimentów zazwyczaj towarzyszy zagadnieniom dotyczących rozwodów. W Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym zawarte zostały również inne sytuacje, w których możliwe jest uzyskanie alimentów. Mogą się o nie ubiegać nie tylko dzieci czy współmałżonek, ale również inne spokrewnione osoby. Obowiązek dostarczania środków utrzymania może ciążyć na krewnych w linii prostej i rodzeństwie. W Kodeksie znalazła się także informacja o pierwszeństwie przyznawania alimentów, jeżeli stara się o nie więcej niż jedna osoba.
Ustalenie wysokości alimentów ma długoletnie skutki finansowe, ważne zarówno dla dzieci, jak i rozwiedzionych małżonków. Z tego też względu niezwykle istotne jest odpowiednie przygotowanie się do rozprawy przed sądem. Chcąc uzyskać pozytywny dla siebie wyrok warto skorzystać z usług radcy prawnego. W przypadku raz zasądzonych alimentów trudno jest je w późniejszym czasie podwyższyć, wymaga to czasu oraz cierpliwości. Konieczne jest wniesienie odrębnego powództwa o podwyższenie alimentów, co wiąże się z kolejnym postępowaniem sądowym.
Alimenty mają charakter bezwzględny. Oznacza to, że nawet jeżeli strony się porozumieją, obowiązek alimentacyjny nie ustanie. Sprawy w tym zakresie rozpatruje sąd rejonowy właściwy dla miejsca zamieszkania powoda, czyli osoby wnoszącej o alimenty lub też przez sąd właściwy dla miejsca zamieszkania pozwanego. To od powoda zależy, do którego z sądów złożyć pozew.
Komu należą się alimenty?
Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym alimenty należą się:
- krewnym w linii prostej,
- rodzeństwu,
- małżonkom,
- dzieciom, które nie są jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie,
- rodzeństwu,
- matce w przypadku uwiarygodnionego ojcostwa mężczyzny niebędącego mężem (koszty utrzymania matki przez 3 miesiące w okresie porodu i po urodzeniu),
- rozwiedzionemu małżonkowi (jeżeli nie zostanie uznany za wyłącznie winnego rozwodu i znajduje się w niedostatku),
- osobie przysposobionej,
- pasierbowi, ojczymowi i macosze (jeżeli odpowiadać będzie to zasadom współżycia społecznego).
Na jakich zasadach przyznawane są alimenty?
Alimenty są kosztami utrzymania. Może wystąpić o nie osoba, z którą dziecko (dzieci) przebywają. Z reguły sprawy dotyczą rodziców ze względu na występowanie stosunku pokrewieństwa pierwszego stopnia w linii prostej. Jeżeli zatem dzieci przebywają z matką, to ona ma prawo do wystąpienia o alimenty na ich rzecz.
Czy dziecko może nie otrzymać alimentów? Zgodnie z polskim prawem małoletniemu dziecku alimenty należą się bezwzględnie. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy małoletni posiada majątek, który jest wystarczający na pokrycie kosztów jego utrzymania.
Uchylenie alimentów w przypadku pełnoletniego dziecka może mieć zastosowanie, gdy to nie dokłada starań, aby samodzielnie się utrzymać lub też, gdy żądanie alimentów jest niezgodne z zasadami współżycia społecznego. Ponadto alimenty na pełnoletnie dziecko nie mogą narażać rodzica na znaczący uszczerbek, co jednak nie oznacza, że trudna sytuacja materialna rodziców nie zwalnia ich od obowiązku świadczenia na potrzeby dzieci.
Jak można uzyskać alimenty na dziecko?
Pierwszym krokiem podczas starania się o alimenty jest złożenie pozwu do sądu rejonowego. Jak już zostało wspomniane powyżej, może to być sąd właściwy dla miejsca zamieszkania dziecka lub pozwanego. W pozwie muszą znaleźć się dane osobowe powoda i pozwanego wraz z wyliczeniem kwoty. Ponadto należy ustalić datę, do której mają być płacone alimenty. Sprawy alimentacyjne z urzędu uzyskują rygor natychmiastowej wykonalności.
Zgodnie z Ustawą o kosztach sądowych w sprawach cywilnych sprawy dotyczące ustalania alimentów są zwolnione z opłat sądowych. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy powód przegra sprawę – wówczas jako strona przegrana jest zobowiązany do zwrotów kosztów stronie przeciwnej.
Co zrobić, gdy pozwany uchyla się od płacenia alimentów? Wówczas sąd może wydać wyrok z klauzulą wykonalności i to komornik zajmie się ich egzekwowaniem. Alimenty mogą być potrącane bezpośrednio z wynagrodzenia o pracę lub świadczeń wypłacanych przez ZUS. To od komornika zależy sposób egzekucji. Gdy jego działania będą nieskuteczna, policja może ustalić miejsce zamieszkania dłużnika.
Jeżeli komornikowi w ciągu dwóch miesięcy nie uda się wyegzekwować zaległych należności, osoba poszkodowana może zgłosić się do Funduszu Alimentacyjnego. Na świadczenia z tego źródła mogą liczyć dzieci do ukończenia 18 roku życia, osoby uczące się do ukończenia 25 roku życia oraz bezterminowo osoby znaczącym stopniu niepełnosprawności.
Ile wynoszą alimenty na dziecko?
Wysokość alimentów zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od możliwości zarobkowych i majątkowych pozwanego.
Strona wnosząca musi sporządzić zestawienie wydatków, które będzie podstawą do żądania określonej przez nią kwoty. Przed sądem konieczne jest przedstawienie rachunków i faktur, które potwierdzają owe wydatki. Z drugiej strony pozwany może przedstawić dowody na swoją sytuację majątkową oraz dokumenty poświadczające wysokość zarobków.
Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie określa górnej granicy wiekowej. Obligatoryjne są alimenty wobec małoletniego dziecka. W przypadku pełnoletniego pozwany może w określonych sytuacjach uchylić się od tego obowiązku. Alimenty to świadczenie, które zazwyczaj zasądzane jest na małoletnie dziecko. Istnieją jednak sytuacje, w których powodem jest osoba dorosła. Sprawy w tym zakresie rozpatruje sąd rejonowy właściwy dla powoda lub pozwanego.
Jeśli potrzebujesz pomocy prawnej, skontaktuj się z nami.