Otrzymanie wezwania na przesłuchanie w charakterze podejrzanego z komisariatu policji lub prokuratury może wywołać niepokój, szczególnie gdy nie jest się świadomym, o co konkretnie chodzi w danej sprawie. W takiej sytuacji kluczowe jest zachowanie spokoju, dokładne przeczytanie treści wezwania i zrozumienie jego zawartości. Warto skorzystać także z pomocy prawnika, aby uniknąć potencjalnych komplikacji oraz podjąć odpowiednie kroki mające na celu ochronę własnych praw.
Kiedy osobę uznaje się za podejrzaną?
Zgodnie z przepisem zawartym w artykule 71, paragraf 1, kodeksu postępowania karnego, osobę uznaje się za podejrzaną, jeżeli wystawiono jej postanowienie o przedstawieniu zarzutów lub jeżeli zarzut został jej postawiony bez takiego postanowienia w związku z przystąpieniem do przesłuchania jako podejrzanego. Ten stan rzeczy ma miejsce w trakcie postępowania przygotowawczego, które zazwyczaj prowadzi prokurator lub funkcjonariusz policji.
Jak wygląda pierwsze przesłuchanie w charakterze podejrzanego?
Podczas pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego, proces zaczyna się od przedstawienia dokumentu tożsamości. Prowadzący przesłuchanie upewnia się, że osoba stawiła się zgodnie z wezwaniem. Następnie informuje ją, że tego dnia zostanie ogłoszone postanowienie o przedstawieniu zarzutów. Przed przesłuchaniem podejrzany otrzymuje na piśmie pouczenia dotyczące swoich praw i obowiązków.
Kolejnym krokiem jest przedstawienie zarzutów ustnie, czyli poinformowanie podejrzanego o konkretnej naturze przestępstwa, którego jest podejrzany. Podejrzany otrzymuje również postanowienie o przedstawieniu zarzutów, które podpisuje jako potwierdzenie otrzymania informacji. Ten podpis stanowi dowód, że zarzuty zostały przekazane.
Od chwili przedstawienia zarzutów, podejrzany zyskuje status oficjalnego podejrzanego w trakcie postępowania. Staje się stroną prowadzonego przez policję lub prokuraturę postępowania karnego, co wiąże się z określonymi prawami i obowiązkami.
Przesłuchanie jest dokumentowane w protokole, a samo przesłuchanie obejmuje zebranie szczegółowych informacji dotyczących sytuacji osobistej, majątkowej i zdrowotnej podejrzanego. Następnie pada pytanie, czy podejrzany przyznaje się do zarzucanego czynu. To pytanie zawsze brzmi na początku przesłuchania, tuż po zebraniu danych osobowych. Podejrzany ma prawo do udzielenia wyjaśnień, ale może również odmówić składania wyjaśnień lub odpowiedzi na konkretne pytania. Ważne jest, że odmowa udzielenia odpowiedzi nie może prowadzić do negatywnych konsekwencji dla podejrzanego.
Jak wygląda pierwsze przesłuchanie w charakterze podejrzanego?
Podejrzanemu przysługują istotne prawa, takie jak:
- Prawo do odmowy składania wyjaśnień w sprawie, a także możliwość złożenia ich później na dowolnym etapie postępowania.
- Prawo do złożenia wniosku o pisemne uzasadnienie zarzutów.
- Prawo do korzystania z pomocy obrońcy, w tym obrońcy z urzędu.
- Prawo do zapoznania się z aktami postępowania na zakończenie postępowania, chyba że podejrzany złoży wniosek o wcześniejsze ich udostępnienie, uzyskując zgodę prowadzącego postępowanie.
- Prawo do składania wniosków o przeprowadzenie określonych działań w ramach śledztwa lub dochodzenia.
- Prawo do korzystania z bezpłatnej pomocy tłumacza.
Jednak warto zaznaczyć, że podejrzany nie jest zobowiązany udowadniać swojej niewinności ani dostarczać dowodów na swoją niekorzyść. Obejmuje to także prawo do niezłożenia wyjaśnień, które mogą szkodzić jego interesom oraz nie ma obowiązku dostarczania dowodów obciążających.
Obowiązki podejrzanego
Podejrzany nie musi udowadniać swojej niewinności ani dostarczać dowodów przeczących zarzutom. Niemniej jednak, w procesie przygotowawczym, ma obowiązki określone przez Kodeks Postępowania Karnego.
- Podejrzany może być poddany oględzinom zewnętrznym, badaniom biometrycznym, a także badaniom psychologicznym i psychiatrycznym. Zobowiązany jest przekazać materiał dowodowy, tak jak włosy czy wydzieliny, o ile jest to niezbędne i nie zagraża jego życiu. Odmowa może skutkować zatrzymaniem i przymusowym doprowadzeniem, nawet z użyciem siły fizycznej.
- Podejrzany musi stawić się na każde wezwanie w toku postępowania karnego. Nieusprawiedliwiona nieobecność może skutkować zatrzymaniem. Ponadto musi informować o zmianie miejsca zamieszkania trwającej dłużej niż 7 dni.
- Jeśli podejrzany przebywa za granicą, musi wskazać adresata dla doręczeń na terenie kraju, w przeciwnym razie pismo uznaje się za doręczone.