Rozwód to prawne rozwiązanie małżeństwa, uregulowane przepisami Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego. Jest możliwy w przypadku uznania przez sąd trwałego i zupełnego rozkładu pożycia, zainicjowanego przez jednego z małżonków. Rozkład pożycia, według orzecznictwa sądów, obejmuje zakończenie więzi fizycznej, gospodarczej i duchowej.
W polskim systemie prawnym wyróżniamy 3 rodzaje rozwodów:
- Rozwód z orzeczeniem o winie jednego z małżonków
- Rozwód z winy obu stron
- Rozwód bez orzekania o winie
Rozkład pożycia, o którym mówimy, to proces rozwijający się stopniowo, a nie jednorazowe wydarzenie. Ważne jest zauważenie, że naruszenie pewnych obowiązków małżeńskich, takich jak niewierność czy brak udziału w utrzymaniu rodziny, samo w sobie nie determinuje pełnego rozkładu pożycia małżeńskiego. Istotne jest, aby wszystkie trzy fundamentalne więzi, które służą realizacji funkcji związku małżeńskiego, uległy zanikowi.
Rozwód z orzeczeniem o winie jednego z małżonków
Aby ustalić winę jednego z małżonków w kontekście rozkładu pożycia małżeńskiego, konieczne jest określenie obiektywnie ocenianej winy po stronie tego małżonka. Przepisy nie precyzują jednoznacznie, jakie konkretne zachowania można uznać za winę w trakcie procesu rozwodowego. Przy ocenie winy uwzględnia się różnorodne zachowania, które przyczyniają się do trwałego i zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego.
Przykłady, które mogą być uznane za przyczyny zawinione w rozkładzie pożycia małżeńskiego, obejmują:
- Zdradę
- Przemoc fizyczną i psychiczną
- Zaniedbywanie rodziny
- Brak zaangażowania w zaspokajanie potrzeb rodziny
- Brak współpracy w prowadzeniu domu i wychowywaniu dzieci
- Odmowę współżycia
- Niechęć do podjęcia pracy zarobkowej, pomimo takiej możliwości
Aby uzyskać rozwód z orzeczeniem o wyłącznej winie jednego z małżonków, należy udowodnić w postępowaniu sądowym, że dany małżonek ponosi całkowitą odpowiedzialność za rozkład pożycia. W innym przypadku Sąd uzna, iż rozkład pożycia nastąpił z winy obu stron.
Oprócz aspektu sprawiedliwości, orzeczenie winy i wyłączenie jednego z małżonków może przynieść dodatkowe korzyści. Małżonek niebędący winy rozpadowi małżeństwa ma prawo żądać od winnego małżonka alimentów, które mają na celu zabezpieczenie jego dotychczasowego standardu życia, zwłaszcza jeśli rozwiązanie małżeństwa grozi mu utratą środków do życia. Obowiązek alimentacyjny, oparty na tej podstawie, nie ma ograniczeń czasowych i utrzymuje się aż do śmierci jednego z małżonków lub ponownego zawarcia małżeństwa przez małżonka niebędącego winnym. Dodatkowo małżonek uznany za winnego jest zazwyczaj zobowiązany do zwrotu wszystkich poniesionych przez drugą stronę kosztów związanych z procesem rozwodowym, w tym opłat za usługi prawnicze radcy prawnego lub adwokata.
Kiedy sąd może orzec rozwód?
Rozwód z orzeczeniem winy obu stron
Zgodnie z postanowieniami Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego, brak jest możliwości gradacji winy małżonków. Oznacza to, że nawet jeśli w trakcie postępowania dowiedzie się, że jedno z małżonków jest odpowiedzialne w 90%, a drugie jedynie w 10%, sąd uzna, że rozpad małżeństwa nastąpił z winy obu stron. Ze względu na brak możliwości stopniowania winy przez sąd, często dochodzi do wydania wyroku rozwodowego z obciążeniem obu stron winą.
W takiej sytuacji nadal istnieje opcja żądania alimentów, jednak żądający musi udowodnić, że znajduje się w sytuacji niedostatku. Warto podkreślić, że możliwość zasądzenia alimentów zachowuje swoją ważność jedynie w przypadku wykazania faktycznego niedostatku przez żądającego.
Rozwód bez orzekania o winie
Sąd ma możliwość orzeczenia rozwodu na zgodny wniosek obojga stron, bez konieczności rozstrzygania o winie jednej z nich. W takim przypadku obie strony muszą jednomyślnie oświadczyć, że pragną rozwodu bez przypisywania winy. Taka forma zazwyczaj jest najmniej inwazyjna formalnie, umożliwiając uniknięcie długotrwałego procesu, angażowania świadków i publicznego roztrząsania prywatnych spraw.
Podczas rozprawy sądowej, Sąd nie będzie badał kwestii winy za rozpad małżeństwa, istotne będzie jedynie stwierdzenie trwałego i zupełnego rozkładu pożycia. Najczęściej podaje się „niezgodność charakterów i aspiracji życiowych” jako główną przyczynę. Przy odpowiednim przygotowaniu sprawy i złożeniu poprawnie sporządzonego pozwu oraz odpowiedzi na pozew, sama rozprawa rozwodowa może trwać zaledwie kilkanaście minut.
Ta opcja zakończenia małżeństwa jest najbardziej ekonomiczna. Sąd zwróci połowę opłaty od pozwu stronie, która ją uiszcza, a drugą połowę zobowiąże do zwrotu przez stronę przeciwną. W rezultacie każda ze stron nie poniesie wysokich opłat.
Brak orzekania o winie nie eliminuje możliwości żądania alimentów, lecz obowiązek alimentacyjny wygasa po 5 latach od ich prawomocnego orzeczenia. Choć nie ma rozstrzygnięcia co do winy, sąd może nadal orzekać w kwestiach związanych z władzą rodzicielską, kontaktami z dziećmi i alimentami.
Więcej na temat uzyskania alimentów na dzieci przeczytasz tutaj.
Jeżeli znajdujesz się w trudnej sytuacji związanej ze sprawami rodzinnymi lub rozwodowymi, warto rozważyć skorzystanie z pomocy fachowej kancelarii prawnej. Doświadczeni prawnicy specjalizujący się w tych dziedzinach są gotowi udzielić Ci profesjonalnej pomocy, zapewniając wsparcie.